Te whakahaere i tō kerēme
Ka āhei te panoni, te unu rānei te kerēme i ngā wā katoa. E tāpiri ana, e whakaheke ana rānei te panonitanga i ngā take e whakarewahia ana e te kerēme, e tāpiri ana rānei i ngā taipitopito e hāngai ana ki ngā take. Ina whakamutua ana tētahi kerēme, ka unuhia te mana ā-ture o te Taraipiunara ki te ruku tātari i te kerēme.
Pānuitia ētahi kōrero anō mō:
- te panoni i tō kerēme
- te whakamutu i tō kerēme
He pēhea te rongo ki tō kerēme
Ina rēhitatia ana tō kerēme, ka whai wāhi atu pea ki tētahi o ngā ruku tātari onāianei o te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi.
Pānuitia ētahi atu kōrero mō ā mātou ruku tātari onāianei
Me whiwhi rōia au?
Kāore e herea ana ngā kaikerēme kia whakakanohitia e te rōia ki ngā nohoanga Taraipiunara. Heoi anō, e whai pūkenga ana ngā rōia mō ngā take hangarau ā-ture e ara ake i roto i tētahi ruku tātari, mā te whakatūturu he whaitake te whakaaturanga, ā, me te whakahaere i te nui rawa o ngā tuhinga e whakaputaina ana e te tukanga kerēme. Nā reira, i te nuinga o te wā e mariu ana te Taraipiunara e whakakanohitia ana ā-ture ngā kaikerēme, ā, mēnā e tika ana, e whakarite ana ngā kaikerēme i te whakakanohitanga ngātahi me ētahi atu kaikerēme.
Ina kopou ana ngā kaikerēme i tētahi rōia hei māngai mā rātou, ko te tikanga a te Taraipiunara ko te rōia hei wāhi noho ina tuku ana mō te kerēme. Nā reira, ka tuku te Taraipiunara i ngā tuhinga e hāngai ana ki te kerēme ki te rōia a te kaikerēme, ā, ka noho haepapa ia kia whakamōhio atu ki t/ana kiritaki e pā ana ki ngā mōhiohio i whiwhi ia.
Pānuitia ētahi kōrero anō mō te tono ki te pūtea āwhina ā-ture
Te whakamutu i tō kerēme
Ka āhei te kaikerēme te whakamutu i tana kaikerēme i ngā wā katoa mā te whakamōhio atu ā-pepa ki te Rēhita e hiahia ana kia whakamutua. Ka tuku te Taraipiunara i tētahi manatu-whakahau e mea ana kua whakamutua te kerēme.
Mēnā ko te hiahia kia whakamutu i tētahi wāhanga anake o te kerēme, me whakatakoto i te panonitanga o te tauākī whakaraupapa, me whakamōhio atu ā-pepa rānei ki te rēhita o te wāhanga tauwhāiti kia whakamutua.
Hei maumaharatanga māu
Ki te whakamutu te kaikerēme i te katoa o te kerēme i te rēhita kerēme a te Taraipiunara, ka kore e whai mana ā-ture te Taraipiunara kia ruku tātari ki te kerēme. Waihoki, e kore e āhei ngā kaikerēme te whakatakoto i ētahi atu kerēme o mua ki te Taraipiunara, i raro i te wehenga 6AA o te Treaty of Waitangi Act 1975, e unu ai i te mana ā-ture o te Taraipiunara ki te ruku tātari ki ngā kerēme o mua i whakatakotohia i muri iho i te 1 o Hepetema 2008.
Mēnā nui ake i te kaikerēme kotahi i whakaingoatia, ko te tikanga whānui a te Taraipiunara ka herea kia waitohu ngā kaikerēme katoa i whakaingoatia ki ngā tuhinga e panoni ana i te kerēme, e unu ana rānei i te kerēme.
Heoi anō, mā te rōia e whakakanohi ana i ngā kaikerēme e whakatakoto pea i ngā tuhinga ki te Taraipiunara mō ana kiritaki. Ki te whakakanohi te rōia i ngā kaikerēme, ki te Taraipiunara e mahi ana taua rōia i raro i te mana whakahaere o aua kaikerēme.