Wai Number: 2750

Housing Policy and Services

StatusPre-hearing interlocutory

Tirohanga whānui

Ka rongo te Ruku Tātari Kaupapahere Wharenoho me ngā Ratonga (Wai 2750) i ngā kerēme e toe ana me ngā nawe e pā ana ki te kaupapahere wharenoho me ngā ratonga. He maha ngā kerēme i whakapae i te mūhore o te Karauna ki te whakatūturu i te āhua rawaka o te whare noho mō ngāi Māori, tuawhenua, tāone rānei, kia whakarato i ngā ratonga kāwanatanga, hōtaka, tautoko hoki e tautoko ana i te āhei a ngāi Māori ki te whare noho rawaka.

 

Te ahu whakamua o te ruku tātari

Wāhanga tuatahi

I te Hepetema o 2020 ka whakaū te Taraipiunara ka tīmata te ruku tātari ki te wāhanga tuatahi e arotahi ana ki te kāinga kore mō ngāi Māori mai i te tau 2009 ki tēnei wā. Ka kapi i te korahi mō te ruku tātari wāhanga tuatahi ko:

  • Ko ngā kaupapahere, ngā tikanga, ngā mahi me ngā hapanga a te Karauna i whakapaetia mai i te 1 o Ākuhata 2009 ki nāianei ina hāngai ana ki te rautaki ā-motu (ngā rautaki rānei) e urupare ana ki ngā take o te kāinga kore mō ngāi Māori.
  • Te urupare a ngāi Māori ki ngā kaupapahere, ngā tikanga me ngā hapanga mai i te 1 o Ākuhata 2009 ki nāianei e puta mai ana i te rautaki ā-motu o te Karauna (ngā rautaki rānei).

Kāhore he ruku tātari matawhānui, o mua hoki i roto i te wāhanga tuatahi ki ngā take kāinga kore mō ngāi Māori, ki ngā take rānei i tāpae ki te kāinga kore mō ngāi Māori. I tohutohu te Taraipiunara ka whai whakaarohia ēnei take ā muri ake i roto i te ruku tātari.

E rima ngā nohoanga i whakahaeretia mō te ruku tātari wāhanga tuatahi i waenga i te Māehe me te Noema o 2021.

I te Mei o 2023 ka whakaputa te Taraipiunara i Kāinga Kore: The Stage One Report of the Housing Policy and Services Kaupapa Inquiry on Māori Homelessness i roto i te hōputu tōmua i te whakaputanga.

 

Wāhanga tuarua

I te Tīhema o 2022 ka whakaū te Taraipiunara kāhore e whakawehea te toenga o te ruku tātari Wai 2750 ki ngā wāhanga motuhake. Engari, ka rongo te Taraipiunara i ngā take kerēme katoa e toe ana i roto i te ruku tātari matawhānui, ka kokea whakamuatia e te kaupapa (Wai 2750, #2.6.41). Ka whakaputaina tētahi pūrongo matawhānui kotahi i te mutunga o te ruku tātari.

Kei roto i ngā pakitara e whai ake nei te korahi ā-kaupapa mō te toenga o te ruku tātari Wai 2750:

  • Whenua Māori – Whakamahinga me te whakawhanaketanga o te whenua Māori mō te whare noho.
  • Te Ao Kāinga – kaupapahere Wharenoho, mahinga me te whakaritenga o te mākete wharenoho.
  • Whānau Kāinga – He wharenoho pāpori me te whakaratohia o te 'wharenoho tūmatanui' e te kāwanatanga matua, ā-rohe hoki/rānei.
  • Hauora – Te hononga i waenga i te hauora tinana me te hauora hinengaro kino (me ētahi atu āhuatanga ohapori) me te wharenoho.

I whakatakotohia ngā pūrongo rangahau e whai ake nei hei wāhanga o te hōtaka rangahau mō te toenga o te ruku tātari Wai 2750:

 

Dr Paul Christoffel, ‘Historical Māori Housing, 1840 – 1934’ (Wai 2750, #A9)

 

Elizabeth Rowe, ‘The Private Rental Market and Māori, 1991 – 2021’ (Wai 2750, #A11)

 

Charles Waldegrave, ‘Māori Home Ownership, 1991 – 2021’ (Wai 2750, #A13)

 

Dr Ella Arbury rāua ko Dr Fiona Cram, ‘Housing on Māori land report, c. 1870s – 2021’ (Wai 2750, #A12)

 

Max Nichol rāua ko Dr Timothy Gassin, ‘Māori Housing and Government Policy, 1935 – 1990’ (Wai 2750, #A14)

 

 

 

I te Hepetema o 2023 ka kirimanatia e te Taraipiunara ngā pūrongo e rua anō:

  • He pūrongo mō te wharenoho pāpori me ngāi Māori i waenga i te tau 1991 me te tau 2021, kia whakaritea e Charles Waldegrave rāua ko Joshua Reid (Wai 2750, #2.3.20).
  • He pūrongo mō te wharenoho motuhake me ngāi Māori i waenga i te tau 1991 me te tau 2021, kia whakaritea e Elizabeth Rowe (Wai 2750, #2.3.21).

Ka whakaputaina e te Taraipiunara tētahi rārangi o ngā kerēme māraurau mō te toenga o te ruku tātari Wai 2750 i te 26 o Hune 2023, ā, i tautuhi ka whakaarohia ngā tono anō mō te whai wāhitanga nā runga anō i te āhuatanga o tēnā, o tēnā kēhi (Wai 2750, #2.6.50). I tonoa ngā kaikerēme kia panoni, kia tuhi taipitopito rānei i ngā whakapae i roto i ō rātou tauākī kerēme hei te 16 o Oketopa 2023.

I te nuinga o te wā ka ahu whakamua ā-kaupapa ngā nohoanga mō te ruku tātari Wai 2750, e tīmata ana ki ngā take whenua Māori. Ko te kawatau ka tīmata ngā nohoanga hei te tau 2024.

 

Ngā tono tuhinga:

Mō ngā tono tuhinga katoa mō tēnei ruku tātari, īmēra ki: WT_Requests@justice.govt.nz

Ngā tono ruku tātari:

Mō ngā tono katoa e hāngai ana ki te ruku tātari, īmēra: WT.Registrar@justice.govt.nz

Tēnā, tukuna ngā tono pāpāho katoa ki te rēhita o te Taraipiunara ki WT.Registrar@justice.govt.nz

NGĀ TAKE MATUA E AROTAHITIA ANA
Homelessness
Whenua Māori
Social housing
Health and housing

NGĀ HUI

24
Pou
2024
Housing Policy and Services
WAI: 2750
Kaupapa
Judicial Conference
Kaiwhakawā
Coxhead
Wāhi
Wellington

Rārangi Wā

2021
Stage 1 Homelessness hearings
View recordings
2022
Stage 2 Research underway
Find reports
Hara 2023
Stage 1 Homelessness Report released
Read the report
2023 - 2024
Pre-hearing interlocutory planning
Find directions

Ngā mema o te rōpū

Kaiwhakawā Matua Tuarua Craig Coxhead
Mana Whakahaere
Hei pānui atu anō
Dr Paul Hamer
Mema
Hei pānui atu anō
Prue Kapua
Mema
Hei pānui atu anō
Basil Morrison CNZM JP
Mema
Hei pānui atu anō
Kim Ngarimu
Mema
Hei pānui atu anō

Ngā pūrongo me ngā pānuitanga

2.3.006
Research Commision - Trib Memo/Direction/Decision

Memorandum-directions of Judge C T Coxhead commissioning research, 24 May 22

06 Oct 2022
Rahinga: 414KB
06 Oct 2022
Rahinga: 423KB
11 Aug 2022
Rahinga: 346KB
1 ... 4 5 6 ... 16